အနာဂတ်ကို သွေးလန့်စေသူနှင့် အင်တာဗျူး

စာညွှန်း /

တော်ဖလာနှင့် စကားစမြည် ၊ ကျော်ဝင်း ။

စာအုပ္အညႊန္း

တော်ဖလာနှင့် စကားပြောရတာ မောသွားသည်။ တော်ဖလာက လူမှုဗေဒသမားပီပီ လူ့အဖွဲ့အစည်း အကြောင်းကို လူပိန်းနားလည်အောင် ရှင်းသွားသည်။ မေးသမျှကို ဖြေ၍၊ ‘မုချများ’ ကို ရှောင်သွားသည်။ နောက်လာမည့် အနာဂတ်သည် မုချများ အရာမရောက်တော့မည့် ခေတ်ဆိုတာကို အတပ်နားလည်နေသည့် သဖွယ်။

တော်ဖလာ အင်တာဗျူးတွင် သူ့နာမည်ကြီး စာအုပ်နှစ်အုပ်အကြောင်းကို အဓိက ဇောင်းပေးပြောသွားသည်။ အနာဂတ်သွေးလန့်မှု နှင့် တတိယလှိုင်း။ တတိယလှိုင်းဆိုသည်နှင့် ဟန်တင်တန်၏ တတိယလှိုင်းနှင့် မရောဖို့ ဖြစ်ပါသည်။ ဟန်တင်တန်၏ တတိယလှိုင်းမှာ ဒီမိုကရေစီလှိုင်းများကို ဆိုလိုခြင်းဖြစ်သည်။ တော်ဖလာ၏ တတိယလှိုင်းမှာ လူ့အဖွဲ့အစည်း၏ ပြောင်းလဲဖြစ်တည်လာပုံ လှိုင်းများဖြစ်သည်။ စိုက်ပျိုးရေး လူ့အဖွဲ့ အစည်း၊ စက်မှုလူ့အဖွဲ့အစည်း… စသည်ဖြင့်။ တော်တော်များများက တတိယလှိုင်းဟု ပြောလျှင်၊ တော်ဖလာ ကို ပြေးမမြင်မိကြ။ ဟန်တင်တန်၏ တတိယလှိုင်းလောက်သာ စွဲနေကြမည် ထင်သည်။ ထားတော့။

တော်ဖလာ့မှော်

တော်ဖလာက လူမှုဗေဒသမား ပီသသည်။ အခုနောက်ပိုင်း လူမှုဗေဒနယ်ဘက် အာရုံကျနေသော ကျနော့် အဖို့ တော်ဖလာ့ စကားများက အသုံးတည့်သည်။ အသုံးဝင်သည်။ တော်ဖလာ့အင်တာဗျူး၌၊ တော်ဖလာ ဖြတ်သန်း ခဲ့သော ဘဝ တစ်စိတ်တစ်ဒေသပါဝင်သည်။ သူဂျာနယ်လစ်ဘဝမှာ အစဆွဲမိသော အနာဂတ်သွေးလန့်မှု အကြောင်းများ ပါသည်။ ဂျာနယ်လစ်တစ်ယောက်အဖို့၊ လူ့အဖွဲ့အစည်းကို ထောင့်ပေါင်းစုံက ချည်းကပ်၍ မျက်နှာစာပေါင်းစုံကနေ ရုပ်လုံးကြွအောင် ဖော်သွားနိုင်သည်က တော်ဖလာ့မှော် ဟု ဆိုလို့ရမည် ထင်သည်။

ကျနော် ဖတ်မိသော စာက ဆရာကျော်ဝင်း ဘာသာပြန်သော တော်ဖလာနှင့် စကားစမြည် ဆိုသည့် စာအုပ် ဖြစ်သည်။ သည်စာအုပ်ကို ရထားတာ ကြာပြီ။ ရံဖန်ရံခါ ကောက်လှန်ဖတ်သည့် သဘောမှ လွဲ၍ မလုပ်ဖြစ်။ နောက်တော့ ညဦးပိုင်းတစ်ခုမှာ၊ အိပ်မရတာနဲ့ တော်ဖလာနှင့်နပန်းလုံးဖြစ်တော့သည်။ သည်တော့မှ စွဲသွား သည်။ စွဲသွားရုံမက တော်ဖလာ့ ‘တော်ကီ’ မှာ ကြွေသွားသည်ဟုပင် ဆိုနိုင်သည်။ တကယ်တော့ ဆရာကျော့် အာဘော်ဖြစ်ပါလိမ့်မည်။ မြန်မာနားနှင့် ကိုက်အောင် ဘာသာပြန် ညက်ညောလွန်းသည့် ဆရာ့လက်စွမ်းကို အားကျမိသည်။ ခေတ်စကား၊ ခေတ်အမြင်၊ မြန်မာနားနှင့်ကိုက်အောင် ပြန်ဆိုတတ်ပါဘိ။ နားထဲမှာ ရှောခနဲ ရှောခနဲ ဝင်သွားအောင် ဘာသာပြန်တတ်ပါဘိ။ စကားလုံး ဖလှယ်ပုံကလည်း ညက်ညောပါဘိ။

အကြောင်းတွေ

တော်ဖလာက လူ့အဖွဲ့အစည်းအကြောင်း ရှင်းပြသည်။ မုချသမားများယူဆသော အယူအဆများကို ဖြစ်စဉ် ဖြစ်ရပ်ဖြင့် ငြင်းသည်။ လှိုင်းများသည် တစ်ချိန်မှာ တစ်ခုမက ရှိနိုင်ကြောင်း ပြောသည်။ ပြောင်းလဲလာသော ပုံစံ များကို ရှင်းပြသည်။ ပြောင်းလဲမှုများ မြန်လာသောအချိန်မှာ အခရာကျသည့် ပညာ့အကြောင်းကို ဇောင်းတင် ပြီး ပြောသည်။ နည်းပညာ၏ သက်ရောက်မှု အဟုန်အကြောင်း၊ ယဉ်ကျေးမှုဓလေ့တွေအကြောင်း၊ ကုန်ထုတ် စွမ်းအားစုများ အကြောင်း၊ ပဋိပက္ခအကြောင်း၊ လူတန်းစား တိုက်ပွဲအကြောင်း၊ မာ့က်္ခဝါဒီတို့အကြောင်း။

တော်ဖလာ့၏ အနာဂတ် သွေးလန့်မှု စာအုပ်ထွက်လာတော့၊ ကမ္ဘာအရပ်ရပ်က အငမ်းမရဖတ်ခဲ့ကြသည်။ ဂျပန် ဆို သဲကြီးမဲကြီး။ တရုတ်ဆို တော်ဖလာ့စာအုပ်ကိုဘာသာပြန်ပြီး ဖတ်ကြသည်ဟုပင် ဆိုသည်။ တရုတ်ခေါင်း ဆောင်တွေ ကိုယ်တိုင် တော်ဖလာ့ စဉ်းစားချက်များကို တရေးတယူ လုပ်ခဲ့ရသည် ဆိုသည့် သဘော။ တရုတ်ကွန်မြူနစ်တွေက အိုင်ဒီယာနဲ့ ရှုထောင့်တွေကို စားသုံးသည့်သဘော။ အဲသည့်နောက်ပိုင်း တရုတ်မှာ စီးပွားရေးအပွင့် ဖြစ်ခဲ့သည်။ တော်ဖလာ့ စာအုပ်ထွက်လာတာ ၁၉၇၀ တစ်ဝိုက်ဖြစ်ပါလိမ့်မည်။ တော်ဖလာ့ စာအုပ်ကို တရုတ်က တိန်ရှောက်ဖိန်ကြီး ဖတ်ဖြစ်ခဲ့လိမ့်မည်ဟု ယုံကြည်ပါသည်။

ပညာ့ရပ်ဝန်းမှာ

တော်ဖလာ့၏ အနာဂတ်သွေးလန့်မှု စာအုပ် ထွက်ပြီးပြီးချင်း၊ ကမ္ဘာမှာ အုံးအုံးကြွက်ကြွက်ဖြစ်သွားသည်။ အမေရိကန် တက္ကသိုလ်ပရဝုဏ်က တော်ဖလာ့ လက်ချာတွေကို နားထောင်ဖို့ ကမ်းလှမ်းသည်။ တော်ဖလာက တက္ကသိုလ်ခန်းမတွေမှာ ဟောသည်။ ဆွေးနွေးငြင်းခုံမှုတွေ လုပ်သည်။ အနာဂတ်ကို အမေရိကန်တွေ စိုးရိမ် နေကြပြီဟု သဘောပေါက်ရသည်။ ကမ္ဘာတစ်ဝန်းကလည်း သိပ်မကြာခင် ရောက်လာတော့မည့် ၂၁ ရာစု အခင်းအကျင်းကို သိချင်နေသည်။ နားလည်ချင်နေသည်။ တော်ဖလာက သူ့စာအုပ်မှာ ဟောကိန်းများကို မပြော၊ စဉ်းစားချက်များနှင့် ဖြစ်တန်စွမ်းများကိုသာ ပြောခဲ့ဟန်တူသည်။ တော်ဖလာကိုယ်တိုင်က သံသယကြီး သူ။ ဘာကိုမှ အတပ်ပြောလေ့ မရှိ။ ဖြစ်စဉ်ဖြစ်ရပ်များကို စပ်ဟပ်ပြပြီး လူ့အဖွဲ့အစည်း၏ လားရာနှင့် ဖြစ်နိုင် ချေများကိုသာ သဘောပေါက်အောင် ရှင်းသည်။ တော်ဖလာမြင်သော အမြင်များကို ကျနော်တို့လို လူပိန်း နားလည်အောင် ဘာသာပြန်ပေးတတ်သော ဆရာကျော်ဝင်းကို ကျေးဇူးတင်ရပါသည်။

ထိုစာအုပ်

အခု ကျနော် ညွှန်းသည့်စာအုပ်မှာ ဘော်စတွန် South End Press က တော်ဖလာ့ ကို အင်တာဗျူးသည့် Previews and Premises ဆိုသည့် စာအုပ်ဖြစ်သည်။ သည်စာအုပ်ကို ဆရာကျော်ဝင်းက တော်ဖလာနှင့် စကားစမြည် ဆိုပြီး ဘာသာပြန်သည်။ အဲသည့်မတိုင်ခင်က၊ မိုးနှင့် The Wave မဂ္ဂဇင်းတို့မှာ အခန်းဆက် ထည့်သွင်းဖော်ပြခဲ့ဟန်တူပါသည်။ ၂၀၀၃ တွင်မှ ပုံနှိပ်ဖြန့်ချိတာကို တွေ့ရသည်။ တကယ်တော့ သည်စာအုပ် ကျနော့် လက်ထဲရောက်လာတာက ၂၀၁၆ လောက်ကမှ ဖြစ်သည်။ သေချာ ဖတ်ဖြစ်တာက ၂၀၁၈။ တော်ဖလာ့စာအုပ် ထွက်လာသည်က ၁၉၇၀ ဝန်းကျင်။ မြန်မာစာဖတ်ပရိတ်သတ်တွေနဲ့ ထိတွေ့ဖြစ်သည်က ၂၀၀၀ ခုနှစ် တစ်ဝိုက်လောက်က ဖြစ်မည်။ တကယ့်စင်စစ် ဤခေတ်မှာ စစ်အစိုးရလက်ထပ် အချိန်မှာပဲ ဖြစ်နေ သေးသည်။ သည်လို အိုင်ဒီယာမျိုးဖြင့် စတွေ့နိုင်ခဲ့သည်က မြန်မာ့အတွက် နှစ်ပေါင်း ၃၀ လောက်ကြာမှ ဖြစ် သည်။ ၁၉၇၀ တုန်းကဆိုရင် မြန်မာပြည်က ဆိုရှယ်လစ် အိပ်မက်များဖြင့် နှစ်ခြိုက်စွာ အိပ်ပျော်နေတုန်း။

ယခုတောင် တော်ဖလာဆိုတာ ဘယ်လိုကောင်မျိုးမှန်း သိကြသေးလား မသိ။ တော်ဖလာ ရှိ/ မရှိတော့ မသိ တော့။ သူတို့ ဂိုဏ်းသားများဖြစ်သော ဒရပ်ကာတို့၊ ဟန်တင်တန်တို့ကတော့ ကွယ်လွန်ကုန်ကြပြီ။ အခု ကျနော်တို့ မြန်မာပြည်က အင်ဖော်မေးရှင်းလှိုင်းပုတ်ဒဏ်ကို အလူးအလဲ ခံနေရတုန်း။ ဘယ်သို့ ဘယ်ပုံ နား လည်ရမှန်းမသိ။ ခေးအော့စ် ပုံသဏ္ဍာန်ထဲတွင် ဝဲလည်လိုက်နေသည်။ သည်လို အခင်းအကျင်းကို တော်ဖလာ က လွန်ခဲ့သော နှစ်ပေါင်း ၅၀ နီးပါးလောက်ကတည်းက ရှင်းပြပြီးသား။ ကျနော့်တို့ လူ့အဖွဲ့အစည်းသည် ဘယ်သို့ ယွန်းပါမည်နည်း။

လူမှုဗေဒနယ်သို့

လူမှုဗေဒကို စိတ်ဝင်စားသော စာဖတ်သမားများအတွက် သည်စာအုပ်က ခံတွင်းလိုက်စေလိမ့်မည် ထင်ပါ သည်။ လူ့အဖွဲ့အစည်းအကြောင်းနှင့် သမိုင်းကို ဆန်းစစ်လိုသူများ ဖတ်ဖို့ ဖြစ်ပါသည်။ တော်ဖလာ့ ပြောဆိုချက်များသည် လူ့အဖွဲ့အစည်းအကြောင်း၊ သမိုင်းဆန်းစစ်ချက်များအကြောင်း၊ လူမှုအပြောင်းအလဲ၊ လူမှုဖြစ်စဉ်များအကြောင်း ဖြစ်သောကြောင့် ကမ္ဘာ့သမိုင်းနှင့် နိုင်ငံရေးအိုင်ဒီယော်လိုဂျီ တချို့အကြောင်းကို ဂဃနဏ သဘောပေါက်ထားမှ နားရည်လည်နိုင်မည် ထင်သည်။ သမိုင်းဖြစ်စဉ်နှင့် လူမှုအရွေ့၏ သဘော သဘာဝကို မျက်နှာစာပေါင်းစုံဖြင့် ကြည့်တတ်သော အလေ့ရပါလိမ့်မည်။ တရားသေ မှန်ပြောင်းကို ရိုက်ခွဲပစ် ထားသူ တစ်ယောက်၏ အမြင်ကို ကွက်ကွက်ကွင်းကွင်း မြင်နိုင်လိမ့်မည်ဟု ထင်ပါသည်။

မင်းသေ့
နံနက် ၁၀ း ၄၁
၃၀ ၊ ဒီဇင်ဘာ ၊ ၂၀၁၈။
မင်းကွန်းတောင်ရိုး၊ မဂ္ဂင်ချောင် ။